Commissie Catharina Schrader

Commissie Catharina Schrader
KNOV - Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen

Vrouw Schrader heet u welkom op deze webpagina van de TMGN-website! Klik op onderstaande afbeelding (© tmgn).

Over de CCS

De Commissie Catharina Schrader bestaat uit twee leden: Lidewijde Jongmans en Esther Kavelaars.
De collectie in het Trefpunt wordt sinds 2020 beheerd door Lidewijde Jongmans.

Geschiedenis van de CCS

In 1981 richtte de Nederlandse Organisatie van Verloskundigen, nu Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV), de Catharina Schrader Stichting (CSS) op. Deze Stichting was bedoeld om het erfgoed van de Nederlandse verloskundigen in stand te houden, te actualiseren en te beschermen. Bovendien zou de Stichting voorlichting geven over de rol en de positie van de Nederlandse verloskundigen in de geschiedenis van de Nederlandse verloskunde. In november 2020 gingen de werkzaamheden van de Stichting over in de Commissie Catharina Schrader van de KNOV.
Bij de verhuizing in 2007 van de KNOV naar de 'Domus Medica' te Utrecht (Papendorp) was daar geen ruimte voor het documentatiecentrum van de CSS. De collectie werd  toen opgeslagen, terwijl de beheerders zich terugttrokken, uitgezonderd mevrouw Thera van Erp. In 2011 beleefde de Stichting een herstart bij de  verhuizing naar een pand in Bussum (adres). De samenwerking met het Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland (TMGN) opende in maart 2015 de mogelijkheid drastisch te bezuinigen door de collectie daar onder te brengen. Loes Schultz, toen de drijvende kracht achter de Stichting en de beheerder van de collectie, heeft in nauwe samenwerking van Truus Streutker het erfgoed van de Stichting (nu Commissie Catharina Schrader) daar opgesteld en geordend.

Afbeeldingen v.l.n.r.: (1) Het bestuur van de CSS in 2011: v.l.n.r. Loes Schultz, Thera van Erp en Jaques Toet. (2) Loes Schultz, (3) Loes Schultz (li) en Truus Streutker (re) bij de inrichting van de TMGN-locatie.

Over de CCS: missie en visie

De CSS stelt zich als missie het erfgoed van de Nederlandse verloskundigen in stand te houden, te actualiseren en te beschermen. De Stichting zet zich in om voorlichting te geven over de geschiedenis van de Nederlandse verloskunde en de positie van de Nederlandse verloskundigen.

Jaarverslagen

CSS-Jaaverslag 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019.

Historische collectie

Bibliotheek

Gebruik het zoekformulier op de catalogus-pagina.

Kloosterman-collectie

Tot de collectie van de CCS behoort de zogeheten Kloosterman-collectie: bijna tweehonderd teksten van voordrachten en artikelen uit de jaren 1946-1972 van professor Ted Kloosterman. In zijn rol als hoogleraar Verloskunde aan de Universiteit van Amsterdam heeft hij veel betekend voor de  ontwikkingen van de verloskundige zorg in Nederland. De organisatievorm van verloskundige zorg hier ter lande, de sociaal-medische aspecten, maar vooral de fysiologie van de baring en de verloskundigen als haar hoedsters konden op zijn inzet en ruime belangstelling rekenen. Hij heeft door zijn activiteit en overtuigingskracht een onuitwisbare invloed gehad op het gehele vakgebied van de Verloskunde.
De collectie is via een spreadsheet toegankelijk gemaakt.

Museale collectie

• 
• Bijschrift

• 
• Home-made baarkruk uit 1983. In 2016 geschonken door Ineke Dedecker.

Onderwijs

Geschiedschrijving

Catharina Schrader

• 
• Catharina Geertruida Schrader werd op 14 september 1656 in Bad Bentheim geboren als dochter van de kleermaker aan het Hof van het Graafschap Bentheim. Op 7 januari 1683 trouwde zij met de chirurgijn Ernst Wilhelm Cramer (ca 1650-1692). In 1686 verhuisde het gezin met zes kleine kinderen naar het Friese Hallum. Daar zal Catharina met haar verloskundige werk zijn begonnen. Na het overlijden van haar echtgenoot verhuisde zij naar Dokkum waar zij een drukke praktijk had als vroedvrouw. De bijzonderheden van alle bevallingen noteerde zij in haar Memoryboeck van de vrouwens, dat een unieke bron is die zicht geeft op de werkzaamheden van een vroedvrouw in de vroegmoderne tijd.

• 
• In 1958 verzorgde de kunstschilder Christoffel van Kammen (1911-1988, zie portret) een gestencilde uitgave van de volledige transcriptie. Een nieuwe bewerking door Mart van Lieburg waarin alleen de beschrijvingen van bijzondere geboorten zijn opgenomen verscheen op initiatief van de Catharina Schrader Stichting in 1984. Voor deze uitgave, waarvan in hetzelfde jaar al een tweede druk verscheen en een jaar later een derde druk nodig was, schreef professor Ted (G.J.) Kloosterman een obstetrisch commentaar. In 1987 volgde een Engelse vertaling door Hilary Marland van de samenvatting die Catharina Schrader zelf in haar Memoryboeckhad opgenomen.

Door haar huwelijk op 22 februari 1713 met de goud- en zilversmid Thomas Higt die ook burgemeester van Dokkum was, begon voor Catharina een nieuwe levensperiode waarin ze, mede door de huwelijken van haar dochters, onderdeel was van de gegoede burgerij. Haar verloskundige werk bewerkte zich in die jaren tot de eigen familiekring. Zij overleed op 30 oktober 1746, negentig jaar oud. Zie het Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland en de Wikipedia-tekst (Duits).

CCS-publicaties

Met de uitgave van het Memoryboeck van de vrouwens (zie hierboven) kwam de Catharina Schrader Stichting in 1984 in de publiciteit. Op 30 maart 1984 werd het boek in Dokkum gepresenteerd tijdens een bijeenkomst waar het eerste exemplaar werd overhandigd aan de toenmalige Commissaris van de Koningin in Friesland, Hans Wiegel.

• 
• C.G. Schrader’s Memoryboeck van de Vrouwens. Het notitieboek van een Friese vroedvrouw 1693-1745. Bewerkt en ingeleid door M.J. van Lieburg; met een verloskundig commentaar van prof. dr. G.J. Kloosterman (Amsterdam: Editions Rodopi, 1984; tweede druk 1984; derde druk 1985). 218 pp. Nieuwe Nederlandse Bijdragen tot de Geschiedenis der Geneeskunde en Natuurwetenschappen, 11.
  De tekst van deze uitgava is overgenomen in de Digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren.
  
  

• 
• H. Marland, M.J. van Lieburg en G.J. Kloosterman (red.), ‘Mother and child were saved’. The memoirs of the Frisian midwife Catharina Schrader (Amsterdam: Editions Rodopi, 1987). Nieuwe Nederlandse Bijdragen tot de Geschiedenis der Geneeskunde en der Natuurwetenschappen, 22.

Gedenkboek KNOV 1998

• 
• Petra Drenth, 1898 / 1998. 100 jaar vroedvrouwen verenigd (Bilthoven: KNOV, 1998).

Diner pensant

Bevallen: een natuurlijk en veilig gebeuren (1992)
Keuze en kiezen (1995)
Vertrouwen in eigen deskundigheid (1996)
Proceedings van het Symposium bij het 3e Lustrum van de CCS (1996)
De vroedvrouw toen en nu (1998)

Klomp-cahiers

In 19xx begon de CCS met de uitgave van 'Klomp-cahiers', geschreven door de geneesheer-directeur van de Amsterdamse Kweekschool voor Vroedvrouwen Mr. Nettie (J.) Klomp.

• 
• J. Klomp, E. Voorbergen: een vroedvrouw in woelige tijden en in tijden van verandering (1936-1982) (1994).

• 
• J. Klomp en W.J. Meijer, De jaren zestig. De vroedvrouw bijna verdwenen, leve de vroedvrouw (1994).

• 
• J. Klomp, S. Sievertsen Buvig, een gedreven vroedvrouw (1995).

• 
• J. Klomp, Wat wilden ze, wat mochten ze en … wat mochten ze niet (1996).

• 
• J. Klomp, De vroedvrouw en het medisch onderwijs. Van bittere noodzaak tot gewaardeerde medewerker (1999).

CSS-cahiers

In de jaren 19xx-19xx publiceerde de CSS verschillende cahiers over historische onderwerpen uit de geschiedenis van de verloskunde.

• 
• S. de Kroes-Suverein, De  vroedvrouw ... Toen en nu. Bevoegd en bekwaam ([Bilthoven] 1998)

Scripties

• 
• Loes Schultz, Postpartum Depressie tussen Kraamtranen en Postpartum Psychose (2009).

• 
• Loes Schultz, De Nederlandse keuzevrijheid om thuis of in het ziekenhuis te bevallen. Een historisch onderzoek naar de ontwikkelingen in de langlopende discussie binnen de Nederlandse verloskunde om te komen tot een optimale verloskundige organisatie, vanaf 1910 tot 1993 (2011).

• 
• Loes Schultz, Nederlandse verloskundigen, hun historie en verloskundig erfgoed: een veronachtzaamd gebied (2013).

TMGN-scans

• 
• De geschiedenis van het verloskundig onderwijs en van de Rijkskweekschool voor Vroedvrouwen te Rotterdam in de jaren 1882-1926 is beschikbaar als TMGN-scan.

• 
• Het receptenboek (1695) van Bernardus Middendorp, bewerkt en uitgegeven door het Trefpunt (bestel), bevat een boeiende tekst over de zorg voor zwangere en barende vrouwen (pdf).
  
  

Bijeenkomsten

Studiedag 'Omkijken en vooruitzien', 14 maart 2023

Programma

Lidewijde (L.J.) Jongmans, verloskundige, curator Commissie Catharina Schrader: Opening.
Loes (E.C.) Schultz, verloskundige, voormalig curator van de CSS: De geschiedenis van de Stichting Catharina Schrader.
Marianne (M.J.) ten Kate-Booij, gynaecoloog, secretaris NVOG Werkgroep Historie: Catharine van Tussenbroek, geëmancipeerde gynaecoloog avant la lettre. Het historisch bewijs van maatschappelijke betrokkenheid.
Mark (M.E.) Vierhout: Welk een vreselijke onkunde. Aantekeningen van Jelle Banga.
Marianne (M.J.) Nieuwenhuijze: Verloskundigen, waar komen we vandaan en waar staan we nu?
Corine (C.J.M.) Verhoeven-Smeijers: Ons beroep, waar staan we nu en waar gaan we naar toe?

Bijeenkomst Pensioenfonds voor Verloskundigen, 10 november 2023

Fotoverslag

• 
• Op 10 november 2023 vierde het Pensioenfonds voor Verloskundigen haar 50-jarig bestaan met een bijeenkomst in het Trefpunt. Bij die gelegenheid plantte het bestuur een boom. Op de foto het bestuur, v.l.n.r. Sjaak Toet, Susanne van Steijn, Esther van Weerdenburg, Corien van der Haar, Arma Kaan en Linda van Eijck.

Bronteksten over vroedvrouwen

Vaktijdschriften

• 
• Het Maandblad voor praktische verloskunde, hoofdzakelijk ten dienste van vroedvrouwen (1897-1902)

• 
• Het Tijdschrift voor praktische verloskunde, hoofdzakelijk ten dienste van vroedvrouwen (1902-)

• 
• Het Maandblad van de Nederlandsche Vroedvrouwenvereeniging (1924-)

• 
• Het Maandblad R.K. Vroedvrouwen (1922-)

CCS in de media

• 
• Bezoek van Creation. Verloskundigenpraktijk (Veenendaal/Lunteren). Lees de blog.

• 
• In Arts en Auto, het Magazine van VVAA, schreef de verloskundige Tara Sevenich over de BBC-dramaserie Call the Midwife (pdf). De serie is te zien op de site van de BBC.

• 
• In de reeks uitzendingen van Omroep Flevoland over het Trefpunt (link) vertelde Esther Kavelaars op 21 februari 2024 over de betekenis van de thuisbevalling in de Nederlandse geschiedenis.