Domus Dag 2014

Programma

Mart van Lieburg en Harry Hillen: Opening
Frank Huisman: Inleiding op het thema
Herman Pleij: Genezen van de dood?  Over de literaire verbeelding van de arts in de Middeleeuwen
Willem Frijhoff: De cultuurhistoricus uitgedaagd. Hoe lijfelijk is ons lichaam, en hoe historisch?
Henk van Os: Kijken naar kunst: Géricault op leven en dood.
Abram de Swaan: Uitdijende kringen van medicalisering. Protoprofessionalisering rond het medisch beroep.
Douwe Draaisma: Beroerde methoden, grote ontdekkingen. Het tijdvak van de eponimisten.

Zie ook de pdf van het programma.

Het jubileum van de Pieter van Foreest Stichting en de G.A. Lindeboom Prijs
Taede Sminia (vz PvF Stichting), De erfenis van prof.dr. G.A. Lindeboom.
Uitreiking G.A. Lindeboom Prijs
Willem Cense (vz Stichting Historia Medicinae), Slotwoord.

Fotoverslag

Verslag

Jan Taco te Gussinklo schreef een verslag van deze Domus Dag:
Het is alweer twee maanden geleden. Maar met veel genoegen kijk ik terug op de 8e Domusdag van 11 december 2014.  De titel ‘op de snijtafel van historici’ maakt nieuwsgierig. Ook anderen hebben dit kennelijk zo opgevat. In de bus vanaf het Centraal Station Utrecht naar Papendorp worden de eerste lijntjes gelegd. De officiële opening moet door organisator en dagvoorzitter Mart van Lieburg 10 minuten worden uitgesteld omdat er (voor de zoveelste keer!) perikelen zijn met het reizen richting Utrecht. ‘Die 10 minuten gaan wel van uw lunch af’, grapt Mart. Maar uiteindelijk is er een volle bak. Er worden contacten opgefrist. Er zijn 360 inschrijvingen. Het gaat crescendo!  ‘De prominenten en eminenten’, zo noemt Mart de sprekers in een lovende introductie, waarvan er één luid roept.. ‘Ga door, ga door’. Er wordt veel gelachen vandaag en dat is veelzeggend voor deze dag. Het is een feestje en cadeautje mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de jubilerende Pieter van Foreeststichting.
Ochtend: Namens de NVMG benadrukt voorzitter Harry Hillen dat de Nederlandse Vereniging voor Medische Geschiedenis zich bewust beweegt op het brede terrein van wat hij benoemt als de ‘medische geschiedenis’ en niet louter de geneeskunde. Inmiddels zijn er 160 leden (‘vanmiddag zijn dat er dus 360, rekent hij even voor). Passie en Professie. Er zijn in ons land maar liefst 50 stichtingen, verenigingen e.d. actief op dit terrein. Er zijn maar 3 hoogleraren en 12 promovendi. We hebben nog een inhaalslag te maken t.o.v. het buitenland. Er komt een nieuwsbrief en een Jaarboek, zo kondigt Hillen aan. Rutger-Jan van der Gaag (voorzitter KNMG) onderschrijft het belang van medische geschiedenis voor de beroepsgroep. Een beroepsgroep die aan variatie toeneemt. Hij memoreert een dag eerder een meeting te hebben bijgewoond met 800 belangstellenden rond het thema ‘kwaliteitstoetsing’. Wie de geschiedenis niet kent is gedoemd haar te herhalen, aldus de spreker. Hij kondigt aan een revival van de districten aan en de oprichting van de Federatie van Medisch Specialisten. Frank Huisman (Juliuscentrum) schets de ontwikkelingsgang van de geneeskunde en legt de verbinding met de sociale wetenschap. Van een beta-wetenschap is de geneeskunde inmiddels steeds meer een alfa- en gamma wetenschap geworden. Dat geldt niet alleen voor de kliniek, maar ook in de studie over de medische geschiedenis. Dat levert ook weer nieuwe vragen op. Door de ‘marktwerking’ worden we genoodzaakt aandacht aan machtsrelaties en betekenisgeving te schenken. Herman Pleij, literatuurhistoricus (UvA) en auteur van bestseller ‘Moet Kunnen’, voert ons op onnavolgbare wijze naar de duistere middeleeuwen. De literaire verbeelding van de arts in die Middeleeuwen met de dood als vijand. Willem Frijhof, cultuurhistoricus, spreekt over de competentiestrijd. Hoe lijfelijk is ons lichaam en hoe historisch? Henk van Os voert ons mee naar de geneeskunde in de kunst. Indrukwekkende ‘koppen’ komen voorbij, waarop bijna de diagnose kan worden gesteld. Het haalde ook de psychiatrie dichterbij de burger.
Middag: De zaal is nog steeds vol. Geen wonder, want er is een prachtig middagprogramma! Abram de Swaan, historisch socioloog UvA, weet zijn auditorium te fascineren met zijn eruditie. We maken een onnavolgbare reis door de tijd en de maatschappij. Van cholera naar ebola. Van verzorgingsstaat naar nudging. Hij spreekt met zachte indringende stem over ‘uitdijende kringen van medicalisering’, die onze huidige maatschappij kenmerkt. Het komt allemaal voorbij in sprekende voorbeelden. Geweldig! Douwe Draaisma (Rijksuniversiteit Groningen) schetst hoe we door het weten=meten dogma  (Kamerlingh Onnes) nu soms wat te weinig leunen op het fenomeen gevalsbeschrijving (casuïstiek).  Hoeveel syndromen met fraaie eigennamen zijn gebaseerd op slechts een handjevol patiënten? Draaisma heeft de lachers op zijn hand als hij vertelt hoe zo het syndroom van Parkinson zo via een publicatie (daar zou je nu zelfs een redactie niet mee halen) werd gelanceerd. Taede Sminia (PvF Stichting) staat stil bij Gerrit Arie Lindeboom en overhandigt de G.A. Lindeboom prijs aan  Dr. Nele Beyens van de Universiteit Leiden voor haar publicatie over Hector Treub ‘vrouwenarts in een mannenmaatschappij’. Willem Cense, voorzitter van  de Stichting Historia Medicinae (en oude voorzitter KNMG) is goed voor het slotwoord van deze voortreffelijke 8e Domusdag.
Als cadeautje van de jubilerende Pieter van Foreeststichting kregen we bij het verlaten van de zaal de door Mart van Lieburg geschreven biografie van prof. Dr. G.A. Lindeboom, de oprichter van de Pieter van Foreeststichting, mee naar huis.